Osadnictwo szkatułowe na terenie dawnych Prus Książęcych - 21.10.2015

W dniu 21 października 2015 r. o godz. 17.00 w Miejskim Ośrodku Kultury w Olsztynie przy ul. Dąbrowszczaków 3, w ramach rozpoczętej, cyklicznej współpracy z olsztyńskim oddziałem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, odbędzie się prelekcja pt. „Osadnictwo szkatułowe na terenie dawnych Prus Książęcych”, którą wygłosi członek towarzystwa - Adam Płoski. Wstęp wolny. Zapraszamy!

Tutuł: "Osadnictwo szkatułowe na terenie dawnych Prus Książęcych".

Osadnictwo szkatułowe to rodzaj osadnictwa, które miało miejsce na terenie Prus Książęcych, później Królestwa Prus. Zapoczątkował je ówczesny władca - Wielki Elektor Fryderyk Wilhelm. Nazwa osadnictwa wiąże się z tym, iż dochód z nowo zakładanych wsi zasilał bezpośrednio szkatułę, czyli skarbiec książęcy.

Wsie lokowano na śródleśnych polanach, tzw. nowiznach, powstałych w wyniku eksploatacji puszczy. Tylko na terenie leśnictwa szczycieńskiego w latach 1645-1745 założono 45 osiedli, a na obszarze Puszczy Piskiej założono kolejne 23 osady. Wsie szkatułkowe w pierwszym okresie swego istnienia podlegały administracji leśnej. Charakterystyczną formą dla tego osadnictwa stała się wieś o układzie przestrzennym ulicówki.

Obecnie wsie szkatułowe zachowane są na terenie Mazur, przede wszystkim w granicach powiatów: szczytnowskiego, piskiego, oleckiego, mrągowskiego i nidzickiego. Są to m.in.: Faryny, Klon, Występ, Jerutki, Hejdyk, Mały Lipowiec, Uściany i Zdunowo. Osadnictwo szkatułowe stanowi obecnie interesujący i czytelny element historycznego krajobrazu kulturowego Mazur.